Ophef door Nederlandse rechter die ChatGPT gebruikt in vonnis rechtzaak

Het incident rond een Nederlandse kantonrechter die erkende ChatGPT te hebben gebruikt bij het nemen van een juridische beslissing heeft voor ophef gezorgd in zowel de rechtspraak als de technologiewereld. Deze situatie markeert een uniek moment in de Nederlandse rechtspraak, waar voor het eerst expliciet wordt vermeld dat een AI-chatbot als informatiebron diende voor een rechterlijke uitspraak. Deze zaak ging over een conflict tussen twee huiseigenaren, gerelateerd aan een bouwuitbreiding die mogelijk de efficiëntie van zonnepanelen beïnvloedde. Hierbij werd ChatGPT geraadpleegd voor informatie over de gemiddelde levensduur van zonnepanelen en de actuele gemiddelde prijs per kilowattuur elektriciteit.

Deskundigen en advocaten zijn echter verontrust over deze ontwikkeling. Zij benadrukken dat rechterlijke besluiten op feiten en geldend recht moeten steunen, niet op informatie van een bron waarvan de betrouwbaarheid en transparantie rond de onderliggende data ontbreekt. De bezorgdheid wordt verergerd door het feit dat AI-systemen zoals ChatGPT kunnen leiden tot variabele antwoorden afhankelijk van de gestelde vraag en de gebruikte versie van de AI. Bovendien is bekend dat deze systemen foutieve antwoorden kunnen produceren, wat de betrouwbaarheid van dergelijke bronnen in juridische contexten in twijfel trekt.

Toch staat niet iedereen negatief tegenover het gebruik van AI in de rechtspraak. Sommige experts zien potentieel in het aanboren van nieuwe technologieën om uitdagingen binnen de rechtspraak, zoals lange wachttijden, drempels voor mensen met beperkte middelen of kennis, aan te pakken. Deze experts benadrukken dat het cruciaal is om de bronnen van AI-systemen te verifiëren en grondig te analyseren hoe antwoorden worden gegenereerd.

Tegelijkertijd is het gebruik van AI, zoals Harvey – een juridische variant op ChatGPT – in Amsterdam, een voorbeeld van hoe AI kan worden ingezet ter ondersteuning van juridische professionals. Dit gebruik verschilt echter wezenlijk van het toepassen van AI bij het vormen van een vonnis, aangezien het bij Harvey primair gaat om intern gebruik door advocaten voor onderzoeks- en informatiedoeleinden.

Dit incident heeft een belangrijke discussie op gang gebracht over de rol van AI in de rechtspraak. Terwijl de technologische evolutie onmiskenbaar kansen biedt voor de juridische sector, benadrukken critici de noodzaak van duidelijke richtlijnen en het waarborgen van de betrouwbaarheid en transparantie van de gebruikte informatie. De kern van de zorg ligt bij het handhaven van de integriteit van de rechtsstaat en het verzekeren dat juridische beslissingen zijn gebaseerd op controleerbare feiten en vastgesteld recht.