Search the Community

Tip 1: Nexusfile - Beter bestandsbeheer Geschikt voor: Windows 11 Al sinds het DOS-tijdperk blijkt dat ervaren pc-gebruikers het liefst hun bestanden beheren in een weergave waarin ze twee mappen kunnen vergelijken. Dat verklaart ook waarom de oorspronkelijke software waarin dit idee werd toegepast (Norton Commander) een enorm aantal varianten kreeg, waarvan vele gratis. Gek genoeg heeft Microsoft er nooit brood in gezien dit principe over te nemen, zodat we na bijna dertig jaar Windows nog altijd handmatig twee verkenner-vensters moeten openen. Onder de vele verkenner-alternatieven die wél twee vensters naast elkaar bieden, komt Nexusfile het dichtst in de buurt van het oorspronkelijke product van Norton. Dat komt deels door het gebruik van eigen sneltoetsen (die onder in het scherm worden weergegeven) maar toch vooral door het kleurenschema dat sterk herinnert aan het aloude DOS-tijdperk. Dat kleurenschema kun je overigens gemakkelijk aanpassen, dus wil je liever de witte achtergrond van Verkenner, dan is dat snel geregeld. De gebruikte kleuren dienen voor het snel herkennen van allerlei soorten bestanden en je kunt er je eigen favorieten aan toevoegen. Nexusfile biedt alle gebruikelijke beheermogelijkheden inclusief het uitpakken van bestanden. Bestandsbeheer in twee vensters tegelijk in een retro-jasje. Tip 2: Studio - Gratis 3D-programma Geschikt voor: Windows 11 De animators van Pixar zijn een voorbeeld voor iedereen die geïnteresseerd is in 3D-animatie. Of het nu gaat om stukken speelgoed of een roestig robotje, elk van hun karakters weten ze iets menselijks en levensechts te geven. Natuurlijk komt er heel wat kijken bij het maken van zo’n film en er wordt door een enorm team aan gewerkt. Toch kun je ook in je eentje thuis mooie (korte) filmpjes maken als je maar over een stevige pc en de juiste software beschikt. Er zijn meerdere goede gratis 3D-programma’s beschikbaar, maar vrijwel altijd moet je daarin zelf de modellen ontwerpen die je in je animatie wilt gebruiken. Helaas is dat ook meteen verreweg het moeilijkste en tijdrovendste aspect van het hele proces. Een aantrekkelijke manier om snel aan de slag te kunnen, biedt Daz Studio. Dit is een zeer uitgebreid en daardoor ook vrij complex programma. Maar vele ingebouwde tutorials helpen je op weg. Bovendien begin je al met een gratis bibliotheek vol objecten. Het verdienmodel voor de makers zit in de mogelijkheid om aanvullende bibliotheken te kopen. Een zeer veelzijdig programma om 3D-animaties mee te maken. Tip 3: Nightcafe - Ideeën onder woorden met AI Geschikt voor: Elk systeem Je kunt oefenen wat je wilt, maar als je het talent of de vaardigheid mist om een overtuigende tekening of schilderij te maken, dan zal dat niet snel veranderen. Dat wil niet zeggen dat je zonder deze kwaliteiten geen creatieve ideeën kunt hebben. Gelukkig biedt de wereld van kunstmatige intelligentie (AI) de laatste paar jaar uitkomst, simpelweg door je ideeën onder woorden te brengen. Dit relatief nieuwe verschijnsel staat bekend als ‘text to image’. Daarnaast biedt AI al wat langer de mogelijkheid om de visuele stijl van bijvoorbeeld een beroemd schilderij over te dragen op een zelfgemaakte foto. Dit verschijnsel heet ‘style transfer’ en kun je zien als een zeer geavanceerd soort fotofilter. Om dit soort dingen op je eigen pc te doen, is krachtige hardware vereist, maar gelukkig voor de liefhebbers komen er steeds meer online aanbieders die de benodigde rekenkracht beschikbaar stellen. Een van de betere is Nightcafe. Hier vind je beide varianten. Plaatjes maken kost credits, maar je krijgt er dagelijks een aantal gratis en je kunt er meer verzamelen als anderen je werk mooi vinden. Maak je eigen kunst met de hulp van kunstmatige intelligentie. Maak je eigen kunst met de hulp van kunstmatige intelligentie. Tip 4: Waveshop - Eenvoudig audio bewerken Geschikt voor: Windows 11 Wanneer je oude LP's digitaliseren wilt en daarbij de kwaliteit wilt verbeteren (denk aan het verwijderen van ruis en tikken), dan heb je een geavanceerde audiobewerker nodig. Dat geldt ook wanneer je op je geluidsbestand allerlei effecten wilt loslaten, zoals het toevoegen van galm of achteruit afspelen. In zulke gevallen is het onvolprezen Audacity een goede keus. Dat is echter een complex programma waarop je flink moet studeren om er alles uit te halen. Heb je alleen de behoefte aan wat eenvoudige bewerkingen, dan ben je niet gebaat bij al die functies en heb je meer aan een sober en eenvoudig product. Waveshop is zo’n programma. Met Waveshop kun je allerlei bekende en minder bekende bestandsformaten openen. Deze kun je vervolgens normaliseren, fade-out toevoegen, knippen en plakken. Dat laatste probeert het programma zoveel mogelijk te doen zonder het bestand opnieuw te coderen. In de bundel vind je ook wat plug-ins met bijvoorbeeld band-pass filters. Besluit je toch meer de diepte in te willen, dan vind je op dezelfde site een aanzienlijk grotere collectie in de vorm van de LADSPA-plugins. Een eenvoudige maar uitbreidbare audiobewerker. Tip 5: Madrigal's Simulators - Computerhistorie Geschikt voor: Windows 11 Alhoewel we op deze plek normaliter geen aandacht besteden aan games, moeten we toch een uitzondering maken voor Madrigal’s Simulators, omdat dit leuks om een heel andere reden interessant is. Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat de wereld kennismaakte met de eerste computergame voor het grote publiek. Dat spel heette Pong en moest een abstract soort tenniswedstrijd voorstellen. Dat sobere begin ontketende echter een revolutie. Binnen enkele jaren volgde de eerste console van Atari die je op je tv aansloot en waarop je games in kleur kon spelen die er al een stuk geavanceerder uitzagen. Tegelijk met de gamerevolutie zagen we de opkomst van rekenmachines en digitale horloges die hun informatie toonden op kleine lcd-schermpjes. In de jaren tachtig kwamen die twee ontwikkelingen samen in de vorm van de eerste portable games: kleine apparaatjes waarop je één of hooguit enkele spelletjes kon doen. En dat brengt ons bij Madrigal. Hierin vind je exacte replica’s van tientallen van dit soort apparaatjes en daarmee krijg je dan ook een mooi stukje computerhistorie in handen. Een interessant stukje computergeschiedenis. Tip 6: ImageMagick - Veel afbeeldingen tegelijk bewerken Geschikt voor: Windows 11, macOS, Linux, iOS Wanneer we software in categorieën verdelen, dan vormen games verreweg de grootste als het gaat om het aantal beschikbare titels. Kijken we alleen naar ‘serieuze’ programma’s, dan heeft de categorie Fotobewerkers een straatlengte voorsprong. Een unieke plaats in dit enorme aanbod wordt ingenomen door ImageMagick. Waar alle andere fotobewerkers je de mogelijkheid bieden om bewerkingen toe te passen op een afbeelding die je voor je op het scherm ziet, maakt ImageMagick gebruik van een command line interface. Dat wil zeggen dat je een opdrachtprompt moet openen en ouderwets een commando moet intypen. Dat klinkt als een enorme achteruitgang en voor bepaalde taken is het dat ook. Er zijn echter ook heel wat klussen die je met een gewone fotobewerker lang niet zo snel en makkelijk doet. Zo kun je met ImageMagick razendsnel enorme hoeveelheden afbeeldingen in één keer converteren, verkleinen, roteren, samenvoegen tot gif-animatie enzovoort. Naast dit soort alledaagse klussen biedt het programma volop filters die je op heel veel foto’s tegelijk los kunt laten en zijn er allerlei functies om onderdelen uit afbeeldingen te herkennen en te isoleren. Bewerk heel veel foto’s met één commando. Tip 7: Password Encryptor 2.0 - Veilig wachtwoorden bewaren Geschikt voor: Windows 11 We gebruiken allerlei diensten op internet waarvoor een account vereist is. Een van de basisregels voor veilig pc-gebruik is dat je voor elke site een ander wachtwoord kiest. Dat kiezen is voor de meesten een koud kunstje, maar het onthouden van al die inloggegevens is natuurlijk al snel ondoenlijk. Daarom maken veel mensen gebruik van het ingebouwde wachtwoordbeheer van de browser of een speciale wachtwoordmanager. Veel van dit soort producten slaan gegevens versleuteld op in de cloud, zodat je er vanaf meerdere apparaten bij kunt. Niet iedereen vindt dat echter een prettig idee. En zelfs als wachtwoorden alleen lokaal worden opgeslagen, dan heb je niet echt zicht op hoe dat gebeurt en hoe ze versleuteld worden. Voor wie alles in eigen hand wil houden én beschikt over Excel is er Password Encryptor 2.0. Dit is een werkblad waarin je gegevens voor al je accounts kunt invoeren. Vervolgens voeg je één enkel sterk wachtwoord en een pincode toe. De gegevens worden dan versleuteld en open je het werkblad opnieuw dan zie je ze pas als je wachtwoord en pincode invult. Versleutel al je inloggegevens in een Excel-bestand. Tip 8: Duolingo: Talen leren Geschikt voor: Elk systeem, iOS, Android Veel mensen hebben op de middelbare school wel één of meer vreemde talen geleerd, maar het aanbod daarin beperkte zich doorgaans tot Frans, Duits en Engels. Bovendien gaat veel van die kennis verloren wanneer je die niet regelmatig kunt toepassen. Wil je deze talen een beetje bijhouden, dan is Duolingo een goede oplossing. Je kunt deze dienst gebruiken via de website of in de vorm van een iOS- of Android-app. Beheers je alleen Nederlands, dan kun je van daaruit kiezen voor het leren (of opkrikken) van bovengenoemde talen. Begin je een cursus, dan zal Duolingo naar goed educatief gebruik een begintoets afnemen om een inschatting te maken van de kennis die je al hebt. Daardoor kan iedereen instappen op een geschikt niveau. Heb je een goede beheersing van het Engels, dan kun je nog veel meer kanten op want het aanbod in Engelstalige cursussen is vele malen groter. Daarin kun je je ook wagen aan bijvoorbeeld Spaans, Chinees, Italiaans, Russisch, Arabisch, Turks, Zweeds, Latijn, het ooit zo populaire Esperanto en zelfs Klingon, al zul je dat laatste zelden op vakantie nodig hebben. Leer een nieuwe taal of breid je bestaande vaardigheid uit. Tip 9: Free Sounds Library - Gratis geluidseffect Geschikt voor: Elk systeem Dat bij veel van de spectaculaire dingen die je in films ziet, heel wat trucage komt kijken, is voor niemand een geheim. Veel van wat je ziet, is simpelweg nep, maar daarom niet minder onderhoudend. Wat minder mensen zich realiseren, is dat ook wat je hoort vaak achteraf pas wordt toegevoegd. Het klassieke voorbeeld is de vuistslag. Uiteraard gaan acteurs elkaar niet dusdanig te lijf dat dat een hoorbare knal oplevert. Dus mept ergens in een studio iemand op een biefstuk voor een lekker vlezig geluid. Behalve dat sommige geluiden live niet goed te produceren zijn, hebben filmmakers ook te maken met hinderlijk achtergrondgeluid (sirenes, overvliegende vliegtuigen) – nog een reden om pas achteraf geluid toe te voegen. Als hobbyfilmer heb je natuurlijk zelden de luxe van een studio om je eigen geluiden te produceren. Gelukkig hebben we internet. Op de site van de Free Sounds Library vind je een heel aardige collectie met allerlei geluidsfragmenten die je in je eigen videoproducties kunt gebruiken. Deze zijn verdeeld in rubrieken, zoals omgevingsgeluid, dieren, auto’s en meer. Gratis geluidseffecten voor je eigen videoproducties. Tip 10: WinPrefetchView - Wat er wordt voorgeladen Geschikt voor: Windows 11 Windows heeft een intelligent systeem aan boord dat oorspronkelijk bekendstond onder de naam Prefetch en later werd omgedoopt tot SuperFetch. Dit systeem analyseert welke toepassingen je regelmatig gebruikt en laadt bij het opstarten alvast bepaalde componenten daarvan in het geheugen, zodat deze toepassingen sneller kunnen starten. Toegang tot het geheugen is uiteraard aanmerkelijk sneller dan toegang tot een traditionele harde schijf en dus is het voordeel duidelijk. Werk je met één of meer ssd's. dan zal de winst een stuk geringer zijn en sommige mensen zetten de service daarom helemaal uit. Dat is echter alleen zinvol als je merkt dat het proces veel beslag op je systeem legt. In Taakbeheer kun je hier enig inzicht in krijgen, maar uitgebreider is de informatie die je vindt in WinPrefetchView. Deze kleine toepassing geeft je een duidelijk overzicht van alles wat Windows in de Prefetch-map heeft verzameld en welke componenten daarvan worden voorgeladen bij het opstarten. Digitale speurneuzen gebruiken deze informatie ook om te achterhalen welke programma’s iemand heeft gedraaid. Vergeet bij het downloaden niet om het losse Nederlandse taalbestand mee te nemen (winprefetchview_dutch.zip). Wat laadt Windows Prefetch bij het opstarten van het systeem? Tip 11: Smart Comic Reader - Strips lezen Geschikt voor: iOS Een strook heet in het Engels een strip en dat verklaart ook waarom dat de naam is die wij aan getekende verhalen met losse plaatjes geven. Je zou dan ook denken dat dit soort lectuur in het Engels dezelfde naam heeft, maar daar heet het ‘comic’, ook als de verhalen uiterst luguber en verre van komisch zijn. Wie een liefhebber is van het stripgenre heeft een probleempje als het gaat om digitaal lezen; de gemiddelde e-reader is namelijk niet geschikt voor dit soort boeken. Een standaardformaat voor e-readers zoals ePub kan weliswaar plaatjes bevatten, maar strips worden doorgaans digitaal verspreid in andere formaten en zijn bovendien vaak in kleur, iets wat weinig e-readers bieden. Ben je in het bezit van een iPad (of iPhone, maar da’s wel wat klein), dan kun je terecht bij Smart Comic Reader. Deze app kan behalve met pdf ook uit de voeten met de voor strips populaire formaten cbr en cbz en lijnt ze automatisch uit, wat handig is omdat stripalbums niet zelden afwijkende afmetingen hebben. De app leest bovendien bestanden uit iCloud. Lees stripalbums op je iPhone of iPad. Tip 12: Jukebox - Muziek met AI Geschikt voor: Elk systeem Er wordt al jaren geëxperimenteerd met mogelijkheden om computers zelf muziek te laten maken. David Cope slaagde er in de jaren tachtig in om ze geloofwaardige composities te laten schrijven in de stijl van allerlei componisten door hun werk in formules te vangen. Inmiddels zien we echter steeds meer toepassingen die kunstmatige intelligentie gebruiken en die gaan veel verder. Het nieuwste hoogstandje op dit gebied is toch wel Jukebox van OpenAI. Voor de Jukebox hebben de makers een miljoen nummers van allerlei artiesten door AI laten verwerken om de intelligentie te leren wat de kenmerken van veel muzieksoorten zijn. Eenmaal getraind, kan deze AI zelf nieuwe muziek produceren die niet alleen de stijl van de artiest nabootst, maar waarin ook de stem wordt geïmiteerd en waarvoor de AI zelf nieuwe (vaak onzinnige) teksten heeft gemaakt. De Jukebox bevat ruim zevenduizend stukjes gegenereerde muziek om te beluisteren. De kwaliteit daarvan is laag gehouden om praktische redenen, maar je krijgt een goed idee van wat we de komende jaren kunnen verwachten: nieuwe hits van mensen die al lang niet meer leven. Bestaat de volgende generatie popsterren uit kunstmatige intelligentie? Tip 13: ASCII Art Archive - ASCII-kunst Geschikt voor: Elk systeem Je kunt het je nauwelijks nog voorstellen, maar er was een tijd waarin beeldschermen niet in staat waren om graphics weer te geven en waarin je ook op printers geen afbeeldingen kon afdrukken. En wat doen mensen wanneer ze tegen een beperking oplopen? Dan worden ze creatief. Zo werd in de tijd van de luid ratelende matrixprinters met hun beruchte kettingformulieren ASCII-kunst geboren. Tegenwoordig kunnen we dankzij Unicode karakters afdrukken uit allerlei lettersystemen en vreemde talen en deze zijn bovendien nog aangevuld met allerlei symbolen. Lange tijd moesten we het echter doen met de 256 ASCII-tekens, waarvan een deel ook nog eens gereserveerd was voor speciale taken. Toch ontdekten sommigen al snel dat je door het slim plaatsen van letters en leestekens iets kon maken wat – zeker van een afstand gezien – een overtuigend plaatje vormt. Deze ASCII-kunst nam al snel een grote vlucht en nog altijd zijn er mensen die het maken. Het ASCII Art Archive bevat een enorme collectie van dit soort werkjes verdeeld in allerlei categorieën die je vrij kunt gebruiken. Computerkunst uit de tijd dat computers nog geen plaatjes konden weergeven. Tip 14: Open Broadcaster Software - Voor al je livestreams Geschikt voor: Windows 11, macOS, Linux Bij de tv beschikt men over een batterij aan camera’s en een heel leger aan mensen om die te bedienen, de beelden ervan te mixen of te monteren, enzovoort. Wie op YouTube of een ander videoplatform actief is, heeft die luxe doorgaans niet. Toch kan ook de hobbyist zijn producties naar een hoger plan tillen en wel met OBS Studio. OBS, wat staat voor Open Broadcaster Software, biedt een platform waarmee je video uit allerlei bronnen live kunt mixen en streamen. Bij bronnen moet je niet alleen denken aan beeld dat door een camera wordt opgenomen, maar bijvoorbeeld ook aan vooraf gemaakte video’s en diashows die je kunt instarten, beelden van een game die je aan het spelen bent, een live weergave van een website of een venster op je computer en natuurlijk ook aan de geluiden die de videobronnen produceren of die je live toevoegt via een microfoon. Het zal duidelijk zijn dat je met zoveel mogelijkheden nauwelijks alles uit de kast kunt halen wanneer je live aan het streamen bent. Gelukkig kun je ook gewoon opnemen, bewerken en je eindproduct uploaden. Hoogwaardige software om zelf video’s te produceren en te streamen. Gevaarlijk? Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma. Laat je niet direct afschrikken door waarschuwingen van je beveiligingssoftware. Niet te snel klikken We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af. Wees altijd alert tijdens de installatie van programma’s om ongewenste extra software en/of aanpassingen te voorkomen.

Tip 1: Snelle bestandsinformatie met QuickLook Geschikt voor: Windows 11 In Windows worden foto’s in mappen standaard getoond in pictogram-weergave. Zo zie je meteen wat voor vlees je in de kuip hebt. Maar voor tekstbestanden heb je niets aan die weergave. Gebruikers van macOS hebben het makkelijker. Zij kunnen op een bestand klikken en door de spatiebalk ingedrukt te houden, zien ze van allerlei soorten bestanden even snel de inhoud. Wie dat in Windows ook wel zou willen, kan terecht bij QuickLook, dat zowel te downloaden is via internet als via de Windows Store. Standaard kan QuickLook je een snelle blik gunnen op de inhoud van allerlei soorten afbeeldingen, videobestanden, archieven, pdf-, html- en tekstbestanden. QuickLook is zelfs in staat om je een snippertje muziek van audiobestanden te laten horen zonder ze te openen. Vind je dat alles nog niet genoeg? Dan kun je via https://kwikr.nl/quickplug verschillende plug-ins vinden voor een snelle blik op Office-bestanden, epubs, allerlei 3D-modellen, de inhoud van mappen en meer. Een handig hulpje! Tip 01 Bekijk of beluister de inhoud van bestanden zonder ze te openen. Tip 2: Waan je een kunstenaar met Mondriaan Creator Geschikt voor: Windows 11 Aan het begin van de twintigste eeuw leefde bij veel schilders het idee dat met figuratief werk alles wel zo’n beetje gezegd was wat er te zeggen viel, en dus ging men zich steeds meer storten op abstractie. Eerst nog mondjesmaat, waarbij er nog sprake was van herkenbare vormen, maar al snel ontstonden werken die steeds meer los stonden van de werkelijkheid. Misschien nog wel het verst daarin ging Piet Mondriaan. Waar andere abstracte schilders door middel van woeste en organische vormen misschien nog emotie wisten op te roepen, beperkte Mondriaan zich op een zeker moment alleen nog maar tot rechthoeken in wit en de primaire kleuren die werden afgebakend door zwarte lijnen. Wie denkt dat hij die werken even op het doek kwakte, vergist zich. Over alle onderlinge afstanden en verhoudingen was lang nagedacht. Hoe anders is dat in Mondriaan Creator. Dit programma genereert met één muisklik werken in de stijl van de meester van de abstractie. Het programma kan zelfs een patroon van legostenen creëren! Een afbeelding in hoge resolutie zou je op canvas kunnen laten drukken voor je eigen ‘Mondriaan’ aan de muur. Tip 02 Maak in een handomdraai je eigen Mondriaan. Tip 3: Fantasie de vrije loop met Milton Geschikt voor: Windows 11 Wie ooit kleine kinderen heeft zien tekenen, weet dat ze niet altijd ophouden waar het papier eindigt en dus vrolijk verder kleuren op het tafelblad. Je kunt het ze niet kwalijk nemen; zo’n rand van het blad papier is alleen maar een hindernis voor de ongebreidelde fantasie! Met Milton heb je die beperking niet. Milton is namelijk een tekenprogramma dat een onbegrensd vel digitaal tekenpapier biedt waarop je volop kunt in- en uitzoomen. Dit zorgt ervoor dat je met vrijwel onbeperkte precisie kunt werken. Maar daar houden de mogelijkheden niet op. Je kunt in Milton werken met lagen en transparantie, zodat je zeer complexe composities kunt maken. Bovendien zijn er de nodige effecten, zoals vervagen, om bijvoorbeeld realistische wolken te kunnen schilderen. Zoals bekend, is het tekenen met een muis niet bepaald ideaal. Heb je echter de beschikking over een tekentablet, dan komt Milton pas écht goed tot zijn recht. Het programma kan namelijk ook de druk van de tekenpen gebruiken om meer of minder transparant, dik of dun te schilderen. Tip 03 Milton laat je tekenen en schilderen op een oneindig vel papier waarop je kunt inzoomen. Tip 4: Eigen gifjes maken met Instagiffer Geschikt voor: Windows 11 Wat Twitter ooit was voor het gesproken woord (een beknopte mededeling met een zeer beperkt aantal karakters), is het geanimeerde gifje al sinds jaar en dag voor bewegend beeld. Op sociale media en in chatprogramma’s vliegen ze je regelmatig om de oren. Vaak bieden die programma’s zelfs een snelle manier om een passend clipje te zoeken. En anders zijn er wel speciale apps die honderdduizenden gifjes geïndexeerd hebben, zodat je snel een geschikt fragment kunt vinden. Wil je je eigen gifje maken, dan kun je terecht bij Instagiffer. Met Instagiffer maak je clipjes op basis van een bestaande video. Dat kan er een van jezelf zijn, maar je kunt ook putten uit het materiaal op allerlei videoplatformen. Aan het fragment dat je zo maakt, kun je tekst en de nodige effecten toevoegen. Ook kun je je gifje laten pingpongen (eerst vooruit en daarna achteruit spelen), zodat het een eindeloze lus vormt. Behalve nieuwe gifjes maken, kun je met Instagiffer ook bestaande clips bewerken, in een collage zetten of achter elkaar plakken. Tip 04 Maak je eigen geanimeerde gifjes met Instagiffer. Tip 5: Afbeeldingen vergroten met SmillaEnlarger Geschikt voor: Windows 11 Moderne smartphones hebben camera’s met veel megapixels en dus kun je foto’s vaak zonder verdere handelingen op groot formaat laten afdrukken. Dat is anders wanneer je nog over oude foto’s beschikt van een camera met bijvoorbeeld maar 2 megapixel of wanneer je een detail van een foto wilt uitvergroten. De meeste fotobewerkers bieden wel gereedschappen om dat laatste te doen, maar ze zijn niet in staat om er nieuwe pixels bij te verzinnen. Wat ze wel doen, is van één pixel een groter blokje maken en dan de randen van dat blokje middelen met een naastgelegen gebied, zodat de overgangen tussen de uitvergrote pixels vloeiender worden. Omdat het om standaardtools gaat, heb je geen controle over dit proces. Bij SmillaEnlarger heb je dat wel. Niet alleen heeft de maker van dit programma zelf een aantal nieuwe technieken bedacht om afbeeldingen te vergroten, maar deze kun je ook nog eens helemaal naar je hand zetten. Bovendien kun je uit meerdere varianten kiezen en bijvoorbeeld van je vergroting meteen een soort schilderij maken. Tip 05 Smilla geeft je meer controle over het uitvergroten van je afbeeldingen. Tip 6: Profielfoto's maken met AI Profile Picture Maker Geschikt voor: elk systeem Op sociale media draait het vaak om presentatie. Net als in de echte wereld proberen veel mensen zo goed mogelijk voor de dag te komen. Dat begint natuurlijk met een mooie profielfoto. Beroemdheden laten daarvoor een fotograaf komen en het verwerken van het portret laten ze over aan hun assistent. Gewone stervelingen hebben die luxe natuurlijk niet, maar tegenwoordig hebben wij daar een beter alternatief voor: kunstmatige intelligentie. Als het gaat om profielfoto’s, heet dat AI Profile Picture Maker (PPM). In tegenstelling tot je eigen pr-goeroe hoef je die geen vorstelijk salaris te betalen. Bij PPM kun je een portret van jezelf uploaden, die door het programma automatisch van de achtergrond wordt ontdaan. Daarna plaatst de software je afbeelding voor een ruime selectie aan verschillende nieuwe achtergronden die goed kleuren bij het portret. Ben je het niet eens met de keuze die de AI daarbij maakt, dan hoef je maar op een knop te klikken om een nieuwe selectie te krijgen of je kiest zelf uit een van de alternatieven. Ben je tevreden, dan maakt PPM in dezelfde stijl een omslagfoto voor bijvoorbeeld Facebook. Tip 06 Maak professioneel ogende profiel- en omslagfoto’s voor sociale media. Tip 7: Foto's animeren met Deep Nostalgia Geschikt voor: elk systeem Wanneer we aan het verleden denken, dan speelt zich dat vooral af in zwart-wit, gewend als we zijn aan de vele filmbeelden van de eerste helft van de vorige eeuw. Omdat filmen en zelfs fotograferen een dure liefhebberij was, hebben de meesten van ons hooguit een paar foto’s van onze voorouders en kan slechts een enkeling genieten van wat bewegend beeld. We worden de laatste tijd echter overspoeld door nieuwe en vaak verrassende toepassingen van kunstmatige intelligentie, en één daarvan is Deep Nostalgia. Deep Nostalgia is ontwikkeld door het bedrijf achter het bekende genealogieplatform My Heritage. Je kunt hierin een (oud) portret uploaden dat je tot leven wilt wekken. De kunstmatige intelligentie maakt vervolgens een vierkante uitsnede van het gezicht op de foto en na een minuutje word je verrast met een video waarin je de persoon op de foto nieuwsgierig om zich heen ziet kijken, de ogen ziet knipperen en de mond zich tot een vage glimlach ziet vervormen. Kortom: ineens heb je bewegend beeld uit een ver verleden! Tip 07 Wek je voorouders tot leven door middel van kunstmatige intelligentie. Tip 8: Tekenen met AI in AutoDraw Geschikt voor: elk systeem We zijn gewend geraakt aan systemen op de computer en mobiele apparatuur die een aantal woorden suggereren wanneer we de eerste paar letters typen. Vooral op je mobiel is dat handig, omdat niet iedereen gezegend is met twee razendsnelle duimen. Nieuwere mobiele besturingssystemen gaan nog een stapje verder. Daarin analyseert kunstmatige intelligentie je teksten en doet op basis daarvan alvast voorspellingen voor het volgende woord dat je waarschijnlijk wilt gaan typen. Kan het systeem je gedachten lezen? Nee, dat niet, het leert slechts patronen. Een stapje verder dan het afmaken van woorden, gaat het systeem achter AutoDraw. Deze kunstmatige intelligentie is handig voor mensen zonder tekentalent. Teken je hier een ruwe en onbeholpen vorm op het niveau van een kindertekening, dan is de kans toch groot dat het programma herkent wat je aan het tekenen bent. Zodra het systeem een idee heeft, zie je boven in beeld een aantal kleine tekeningetjes van wat je wellicht probeert te schetsen. Zie je het juiste object, dan hoef je er maar op te klikken om je doedel te laten vervangen door het goed getekende alternatief. Tip 08 Kunstmatige intelligentie die doedels herkent en vervangt door goede tekeningen. Tip 9: Muziek componeren met MuseTree Geschikt voor: elk systeem Waar we tot nu toe vooral gewend waren aan door mensen geschreven computerprogramma’s, zullen we in de nabije toekomst steeds meer te maken krijgen met producten waarvan alleen de gebruikersinterface door een programmeur is vervaardigd. Alles wat onder de motorkap gebeurt, is het werk van kunstmatige intelligentie. Eén van de producten die volgens dit nieuwe principe werkt, is het nog volop in ontwikkeling zijnde MuseTree. In 2019 presenteerde OpenAI, een non-profitorganisatie die kunstmatige intelligentie ontwikkelt, een AI die zelf muziek kon componeren in verschillende stijlen. Een paar jaar lang moesten we het doen met een demonstratie waarin we zelf slechts een handvol instellingen konden wijzigen. Nu is er echter MuseTree, dat alle mogelijkheden van deze AI voor iedereen toegankelijk maakt. In MuseTree kun je uit vele stijlen en instrumentaties kiezen, om de AI vervolgens een paar maten te laten componeren. Je krijgt telkens vier varianten en op elk daarvan kun je weer voortborduren. Je kunt zelfs midi-bestandjes als startpunt gebruiken om bijvoorbeeld de eerste maten van het Wilhelmus te laten vervolgen in de stijl van Chopin. Tip 09 Componeer muziek met behulp van kunstmatige intelligentie. Tip 10: 3D-objecten boetseren met SculptGL Geschikt voor: elk systeem Animators maken al jaren gebruik van geavanceerde technieken. Zo hijsen ze bijvoorbeeld acteurs in kostuums die voorzien zijn van sensoren en nemen ze al hun bewegingen met een heleboel camera’s tegelijk op, om al die informatie samen te voegen tot een realistisch bewegend 3D-model. Een andere ontwikkeling is het maken van modellen met behulp van kunstmatige intelligentie op basis van slechts een handjevol foto’s. Gewone pc-gebruikers hebben dergelijke snufjes niet tot hun beschikking en het maken van leuke 3D-modellen is voor veel mensen dan ook een lastige klus, die bovendien flink wat kennis van geavanceerde software vereist. Hoe anders is dat bij SculptGL. Met deze onlinetoepassing kan iedereen op eenvoudige wijze interessante vormen in elkaar knutselen. De werking van SculptGL doet nog het meest denken aan boetseren met klei, iets wat we op jonge leeftijd allemaal weleens gedaan hebben. Je begint met een bol virtuele klei en die kun je met je muis eenvoudig indeuken en uitrekken, waarbij het programma automatisch symmetrie kan toevoegen. Is de vorm naar wens, dan kun je tot slot kleurtjes aanbrengen. Tip 10 Maak 3D-objecten alsof je aan het boetseren bent. Tip 11: Bestanden taggen met TagSpaces Lite Geschikt voor: Windows 11 Iedereen met een grote digitale muziekverzameling weet hoe onmisbaar tags zijn om nummers snel te kunnen terugvinden en om de collectie strak geordend te houden. Voor afbeeldingen bieden fotoviewers vaak soortgelijke mogelijkheden, zodat je foto’s bijvoorbeeld van trefwoorden kunt voorzien. Daarmee vind je vervolgens alle plaatjes waarop bijvoorbeeld bloemen voorkomen, hoe verspreid ze ook staan op je harde schijf. Al die soort methoden van bestandsbeheer zijn natuurlijk reuzehandig, maar ze zijn niet compatibel met elkaar en dus moet je voor elk type bestand een ander programma openen. TagSpaces Lite probeert hier verandering in aan te brengen. Met behulp van dit programma kun je al je bestanden van trefwoorden voorzien en er zelfs virtuele memo’s met aantekeningen aan koppelen. Uiteraard is alle informatie die je toevoegt, uitgebreid en eenvoudig te doorzoeken. Naast deze unieke functies biedt TagSpaces Lite ook gewoon van bestandsbeheer zoals je dat van de Verkenner kent. Je zou het programma dus als een zeer geavanceerde vervanger kunnen zien. Tip 11 Met TagSpaces Lite kun je al je bestanden van trefwoorden voorzien. Tip 12: Retro-bestandsbeheer met Nexusfile Geschikt voor: Windows 11 Al sinds het dos-tijdperk blijkt dat ervaren pc-gebruikers het liefst hun bestanden beheren in een weergave waarin ze twee mappen kunnen vergelijken. Dat verklaart ook waarom de oorspronkelijke software waarin dit idee werd toegepast (Norton Commander) een enorm aantal navolgers kreeg, waarvan vele gratis. Gek genoeg heeft Microsoft er nooit brood in gezien dit principe over te nemen, zodat we na bijna dertig jaar Windows nog altijd handmatig twee Verkenner-vensters moeten openen. Onder de vele Verkenner-alternatieven die wél twee vensters naast elkaar bieden, komt Nexusfile het dichtst in de buurt van het oorspronkelijke product van Norton. Dat komt deels door het gebruik van eigen sneltoetsen (die onder in het scherm worden weergegeven), maar vooral door het kleurenschema, dat sterk herinnert aan het aloude dos-tijdperk. Dat kleurenschema kun je overigens gemakkelijk aanpassen, dus wil je liever de witte achtergrond van de Verkenner, dan is dat in enkele klikken ingesteld. De gebruikte kleuren dienen voor het snel herkennen van allerlei soorten bestanden en je kunt er je eigen favorieten aan toevoegen. Tip 12 Nexusfile biedt bestandsbeheer in twee vensters tegelijk in een retro-jasje. Gevaarlijk? Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Twijfel je? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma. Laat je niet direct afschrikken door waarschuwingen van je beveiligingssoftware. Niet te snel klikken We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af. Wees altijd alert tijdens de installatie van programma’s om ongewenste extra software en/of aanpassingen te voorkomen.

Tip 1: Firefox Focus - Privacyvriendelijke browser Geschikt voor: iOS, Android De bekendste browsers bieden standaard maar een matige privacybescherming. Ze hebben vaak wel een optie om een privévenster te openen, maar dan nog zijn er volop manieren om je te volgen. Bij sommige browsers kun je heel veel van dit soort volgmethoden blokkeren door add-ons te installeren. Zo kun je Firefox bijvoorbeeld behoorlijk goed dichtspijkeren, ook wanneer je niet in een privévenster surft. Lang niet elke browser biedt een vergelijkbaar aantal add-ons voor dit doel. Surf je veel mobiel? Dan wordt het allemaal nog een stuk lastiger, omdat mobiele browsers vaak nog minder mogelijkheden bieden om add-ons te installeren die je privacy beschermen. Gelukkig is er voor mobiele platformen Firefox Focus (ook voor Android). Deze browser biedt van zichzelf allerlei functies die ervoor zorgen dat je moeilijk te volgen bent op internet. Zo hoef je bijvoorbeeld geen afzonderlijke adblocker te installeren en worden standaard allerlei trackers geblokkeerd. Daarnaast kun je bij het beëindigen van een surftocht met één tik op een pictogram alle gegevens van de sessie wissen. Door dit alles is niet alleen je privacy beter beschermd, maar surf je ook sneller. Een privacyvriendelijke browser voor iOS en Android. Tip 2: Display Driver Uninstaller - Videokaart-updates terugdraaien Geschikt voor: Windows 11 Naar je grafische stuurprogramma heb je meestal geen omkijken. Wanneer er een nieuwe versie is, krijg je vaak de keuze om die te installeren. En als alles naar wens werkt, dan kun je dat ook achterwege laten. Maar veel fanatieke gamers hebben de neiging om elke nieuwe versie te installeren om de simpele reden dat deze soms net een paar beeldjes per seconde meer oplevert, zeker als het om de nieuwste games gaat. Updates verlopen bijna altijd goed, maar ‘bijna’ kan net voldoende zijn om problemen te veroorzaken. Vaak ben je dan geneigd om te denken dat de oorzaak bij de game ligt. Het wordt echter aanbevolen om eerst maar eens je stuurprogramma opnieuw te installeren. De standaardmethode die Windows daarvoor biedt, werkt doorgaans goed. Maar ook hier geldt weer dat ‘doorgaans’ in jouw geval misschien net niet genoeg is om het probleem op te lossen. Als dat het geval is, dan is er altijd nog Display Driver Uninstaller. Dat werkt voor zowel AMD als Nvidia. Let op: vanwege de vele opties die de nodige kennis vergen, bevelen we dit product alleen aan gevorderde gebruikers aan. Verwijder grafische stuurprogramma’s grondig. Tip 3: FlightGear - Gratis flight simulator Geschikt voor: Windows 11 In deze rubriek bespreken we normaliter geen games en dus lijkt FlightGear wellicht een vreemde keus. Maar er worden felle discussies gevoerd over de vraag of een simulator nu een spel is of een serieuze aangelegenheid. Vliegtuigliefhebbers zijn stellig overtuigd van dat laatste, en dus zullen wij ons daar maar aan overgeven. Een simulator dus, en wat voor een! FlightGear is een opensource-product waaraan al vele jaren wordt gewerkt. Dat is goed te merken aan zowel de kwaliteit als de omvang van het product. FlightGear is ideaal voor iedereen die graag zelf eens achter de stuurknuppel van een vliegtuig wil plaatsnemen, maar niet per se geld wil uitgeven aan een commerciële simulator. Op veel gebieden doet het programma daar overigens niet voor onder en op sommige overtreft het de betaalde concurrentie zelfs. Zo is FlightGear grafisch weliswaar wat minder geavanceerd dan Microsoft Flight Simulator, maar heb je toegang tot veel meer verschillende vliegtuigen. De basisversie is niet al te groot (2 GB), maar wil je meer van de wereld zien, dan komt daar nog heel wat bij. Verken het luchtruim in deze fraaie vliegsimulator. Tip 4: JQueryForm - Online formulieren bouwen Geschikt voor: elk systeem Wie een eigen website heeft of bijvoorbeeld de website van een vereniging beheert, weet dat eenrichtingsverkeer niet al te moeilijk is. Er zijn programma’s die je in staat stellen om met weinig technische kennis een site te bouwen en te onderhouden die alleen maar informatie aanbiedt. Interactie met de bezoekers gaat daarbij doorgaans niet verder dan een knopje dat ze kunnen aanklikken wanneer ze een mailtje willen sturen. Maar wat als je meer wilt? Wat als je je bezoekers bijvoorbeeld een kleine enquête wilt voorleggen of een quizje wilt organiseren? Doorgaans heb je dan flink wat kennis nodig om input van de bezoekers vast te leggen. Bovendien moet je weten hoe je meer complexe beeldelementen zoals keuzelijstjes toevoegt. Dat alles is niet nodig wanneer je gebruikmaakt van JQueryForm. Met deze online tool maak je eenvoudig het complete formulier dat allerlei soorten elementen kan bevatten en waarvan je aan elk veld bovendien een validatie kunt koppelen om te zorgen dat de invoer correct is. Dit geheel kun je vervolgens integreren in je website, waarna de invoer van gebruikers lokaal wordt opgeslagen. Maak interactieve formulieren voor op je website. Tip 5: ChaosPro - Plezier met fractals Geschikt voor: Windows 11 Op het moment dat Isaac Newton in de zeventiende eeuw de zwaartekracht in een simpele en elegante formule wist te vangen, werd het voor wetenschappers steeds duidelijker dat wiskunde de taal is waarin de natuur is geschreven. Maar lang niet iedereen was overtuigd. Ten slotte is het vrijwel ondenkbaar om met behulp van een compacte formule zoiets ingewikkelds als een boom, een bloem of een wolk te beschrijven. Daarin kwam verandering met de ontdekking van fractals. Die zijn gebaseerd op doorgaans zeer eenvoudige rekenregels. Wanneer je die meerdere keren achter elkaar toepast, komen daar vormen uit tevoorschijn die niet alleen heel fraai zijn, maar ook een sterke gelijkenis vertonen met allerlei patronen die we in de natuur zien. Daardoor spraken ze meteen tot de verbeelding van een breder publiek en vonden ze ook al snel toepassing in de computerwereld, bijvoorbeeld om realistische vegetatie en luchten voor games te maken. Die brede belangstelling zorgde voor een stortvloed aan verschillende fractal-programma’s en een daarvan is ChaosPro. Hoewel deze software al wat jaartjes meegaat, is dit een juweeltje voor iedereen die zelf fraaie grafische structuren wil maken. Maak de mooiste figuren met dit veelzijdige fractal-programma. Tip 6: BandLab - Componeren voor nop Geschikt voor: elk systeem Veel muzikanten beoefenen hun hobby samen met anderen in een band, orkest, koor of fanfare. Maar er zijn er ook heel wat die bij gebrek aan muzikale kennissen thuis in hun eentje muziek maken. Wil je die muziek vervolgens vastleggen als compositie, dan ben je vaak aangewezen op prijzige software. Met sommige gratis producten kom je echter ook een heel eind. BandLab is zo’n product. Het is een volwaardige DAW (digital audio workstation), wat betekent dat je er muzieksporen in kunt vastleggen die zijn opgenomen als audiobestand, maar ook kunt werken met midi voor het aansturen van echte of virtuele instrumenten. Die laatste zijn ook volop aanwezig in BandLab. Heb je de nodige sporen van je compositie vastgelegd, dan kun je er uiteraard nog allerlei effecten aan toevoegen en het geheel mixen. Ben je niet muzikaal genoeg om álles zelf te maken, dan kun je bovendien gratis allerlei voorgebakken fragmentjes gebruiken. In al deze mogelijkheden lijkt BandLab op andere DAW’s. Maar het bijzondere is dat je er ook mee kunt samenwerken en dat het een sociaal netwerk is waarop je muziek kunt delen. Maak muziek, alleen of samen met anderen. Tip 7: Math3D - Grafieken in 3 dimensies Geschikt voor: elk systeem Gedurende vele eeuwen stonden meetkundige vormen op zichzelf en dat gold ook voor wiskundige vergelijkingen. In de zeventiende eeuw kwam René Descartes (vooral beroemd geworden door zijn uitspraak “ik denk, dus ik besta”) op het idee dat je de ene in de andere kon vertalen en daarmee was de analytische meetkunde geboren. Menig middelbare scholier zonder wiskundeknobbel heeft nog altijd nachtmerries bij het horen van de woorden x-as en y-as. Toch mogen we Descartes dankbaar zijn voor zijn vinding, want een grafiek geeft vaak veel meer inzicht in lastige problemen. Dat geldt nog veel meer voor 3D-grafieken. Helaas komt ons spreadsheetprogramma niet verder dan het tonen van wat ruimtelijk ogende staafdiagrammetjes en daar heb je voor wiskundige vergelijkingen weinig aan. Wie slechts zo nu en dan iets moet visualiseren met een 3D-grafiek hoeft geen speciale software te installeren, want met het handige Math3D kan het gewoon online. Deze toepassing kan allerlei soorten grafieken produceren. Dat kan in de traditionele expliciete vorm (x+y=z), maar ook door middel van parameters of bolcoördinaten. Je kunt er zelfs animaties mee maken. Maak online 3D-grafieken. Tip 8: Super Resolution - Vergroot afbeeldingen Geschikt voor: elk systeem Met het overgrote deel van de vele beschikbare fotobewerkers kun je afbeeldingen vergroten. Dat gebeurt in vrijwel elk programma met dezelfde techniek. Eenvoudig gezegd komt die erop neer dat individuele pixels denkbeeldig worden vergroot en er een gemiddelde wordt genomen tussen naast elkaar liggende beeldpunten om de vergroting niet blokkerig te laten worden. Iedereen die weleens heeft geprobeerd om zo een foto flink te vergroten, weet dat het resultaat vaak matig is, omdat scherpe lijnen vervagen. Tot voor kort hadden we geen goed alternatief, maar inmiddels is dat er wel dankzij kunstmatige intelligentie. Deze interpreteert de elementen van een afbeelding en maakt op basis daarvan een geheel nieuw beeld, maar dan groter. Het gevolg daarvan is dat de vergroting nog steeds haarscherp is. Uiteraard kan AI zelf geen nieuwe informatie verzinnen, maar wat het wel kan, doet het fantastisch. Om er zelf gebruik van te kunnen maken, heb je ofwel een dure videokaart of een abonnement bij een vergrotingsdienst nodig. Maar op de site van Super Resolution API kan het gewoon gratis (maximale vergroting 2x). Kunstmatige intelligentie is een kei in het vergroten van foto’s. Tip 9: yEd Graph Editor - Diagrammen in alle vormen Geschikt voor: Windows 11, MacOS, Linux, browser Het soort grafieken dat we hierboven bespraken, is reuze handig wanneer je het verband tussen enkele variabelen wilt visualiseren, maar daar houdt het ook meteen op. Er zijn echter heel wat andere situaties waarin een grafische weergave een onmisbare hulp is om complexe verbanden aanschouwelijk en inzichtelijk te maken. Hét medium bij uitstek om dat te doen, is een diagram. Of het nu gaat om de werking van een computerprogramma, de verbanden tussen je familieleden of de structuur van de organisatie waar je werkt, diagrammen zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Een gespecialiseerd programma om ze te maken is bijna een must, want alleen al het netjes uitlijnen van de verschillende elementen in een diagram is in een gewoon grafisch programma een nare klus. Een echt diagramprogramma doet dat gewoon uit zichzelf en een van de betere is yEd Graph Editor. yEd heeft alles aan boord om allerlei verschillende soorten diagrammen te maken. Voor heel veel typen worden de bouwstenen meegeleverd, maar je kunt ze ook zelf importeren. Heb je maar één diagram nodig, dan kun je dat ook online maken. Maak elk denkbaar diagram met het veelzijdige yEd. Tip 10: Logo Crunch - Logo's en pictogrammen maken Geschikt voor: elk systeem Regelmatig lees je berichten over bedrijven of overheidsafdelingen die een nieuwe huisstijl nodig hebben en voor het vormgeven daarvan een ontwerpbureau inhuren. Soms brengen die bureaus tonnen in rekening om onder andere een logo te ontwerpen. Als je kijkt naar de ontwikkelingen binnen Logo Crunch, vraag je je af hoelang ontwerpers daar nog mee wegkomen. Logo Crunch is een online tool waarmee je met behulp van kunstmatige intelligentie logo’s kunt maken en aanpassen. Ook als je geen logo nodig hebt, kan de toepassing van pas komen. Want wat voor sommige gebruikers een logo is, is voor anderen een pictogram. Het systeem kan zelf wat willekeurige pictogrammen genereren die je vervolgens kunt aanpassen, maar dat aanbod is minimaal. Beter is het om zelf een simpel ontwerp te maken en dat als plaatje te uploaden. De AI achter Logo Crunch kan nu zelf het beeld analyseren en dat zorgt ervoor dat je allerlei bewerkingen die doorgaans tijdrovend zijn, snel en geautomatiseerd kunt uitvoeren. Zo kun je lijnen dikker maken, gaten vullen of het algehele ontwerp vereenvoudigen, en dat alles door het instellen van een paar schuifregelaars. Gebruik kunstmatige intelligentie om logo’s en pictogrammen te maken. Tip 11: Shadertoy - Aan de slag met shaders Geschikt voor: elk systeem Wil je in een game of 3D-animatie een realistische scène neerzetten, dan moet je gebruikmaken van een techniek die raytracing heet. Daarbij wordt het gedrag van duizenden lichtstralen berekend wanneer ze reflecteren op glanzende oppervlakken of afgebogen worden door glas of water. De nieuwste generaties grafische kaarten kunnen dit tot op zeker hoogte snel genoeg voor live animatie, maar jarenlang moesten animators trucs bedenken om dingen echt te laten lijken. Dat deden ze met zogeheten shaders; (vaak kleine) computerprogramma’s die bepaalde effecten nabootsen. Deze shaders gingen een heel eigen leven leiden, omdat hobbyisten er grafische hoogstandjes mee begonnen te bouwen die gewoon op zichzelf interessant zijn om te bekijken en mee te spelen. Het fenomeen breidde zich zelfs uit tot geluid en virtual reality. Dé bron om alles te leren over shaders is www.shadertoy.com. Hier vind je inmiddels bijna 60.000 van dit soort programmaatjes die je online kunt bekijken. Heb je een beetje een beeld van de vele spectaculaire mogelijkheden en ben je geïnteresseerd in programmeren, dan kun je al deze shaders naar eigen smaak aanpassen en zelfs hele nieuwe maken. Bekijk allerlei grafische hoogstandjes en maak ze zelf. Tip 12: Photoscape X - Veelzijdige fotobewerker Geschikt voor: Windows 11 Als we een top tien zouden moeten samenstellen van meest voorkomende programma’s per categorie, dan zouden spellen op de eerste plaats staan. De tweede plek zou met gemak worden ingenomen door fotobewerkers, want daarvan zijn er werkelijk verbijsterend veel in vergelijking met andere soorten programma’s. Ondanks dat gigantische aanbod zijn er toch altijd weer titels die ons in positieve zin weten te verrassen. Photoscape X is er zo een. Photoscape is er in een gratis en een betaalde versie. De gratis versie mist enkele geavanceerde gereedschappen zoals curven, maar biedt voor de gemiddelde gebruiker voldoende technische hulpmiddelen om afbeeldingen mee te verbeteren. Op het creatieve vlak ontbreken in de gratis versie enkele effecten, maar wat wel aanwezig is, is zeer gevarieerd en onderscheidt zich vaak ook van de concurrentie. Behalve dat je foto’s kunt beheren en bewerken, maak je met Photoscape heel makkelijk fraaie collages of voeg je foto’s samen tot één afbeelding. Daarbij kun je ook nog allerlei lijsten en stickers toevoegen. Behalve veelzijdig is Photoscape ook nog eens lekker snel. Kortom: zeer de moeite waard. Een zeer veelzijdige en unieke fotobewerker. Gevaarlijk? Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma. Laat je niet direct afschrikken door waarschuwingen van je beveiligingssoftware. Niet te snel klikken We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af. Wees altijd alert tijdens de installatie van programma’s om ongewenste extra software en/of aanpassingen te voorkomen.

Tip 01: DVDStyler - Op het menu Geschikt voor: Windows Alhoewel de verkoop van dvd’s jaar in jaar uit afneemt en steeds meer mensen films en series streamen, kan de dvd-speler voor velen nog lang niet bij het afval. Dvd’s vormen namelijk nog altijd een graag gebruikt medium om eigen beeldmateriaal op te slaan. Niet iedereen beschikt immers over een mediaspeler om dergelijke beelden op tv te vertonen. Wie (oude) vakantievideo’s of zelfs gedigitaliseerde beelden van de oude filmcamera wil afspelen op dvd heeft niet veel nodig. Een simpel brandprogramma klaart die klus. Heb je echter veel moeite gedaan of zelfs geld uitgegeven om die oude beelden levend te houden, dan wil je ze natuurlijk ook graag in een mooi jasje presenteren, zeker wanneer je ook je video mooi gemonteerd hebt. In dat geval wil je dat je die beelden ook toegankelijk kunt maken via fraai ogende menu’s waarmee je direct kunt navigeren naar de fragmenten die je wilt bekijken. Met DVDStyler kan iedereen dit soort menu’s zelf maken. Heb je daar geen zin in, dan zijn er sjablonen in allerlei stijlen. Het eindproduct kun je direct vanuit DVDStyler branden. Tip 01 Voorzie je zelfgebrande dvd’s van professioneel ogende menu’s. Tip 02: Redo Rescue - Herstel Geschikt voor: Windows, macOS, Linux Je pc behoort inmiddels tot een van de eerste levensbehoeften, je hebt het apparaat voor van alles nodig. Je moet er toch niet aan denken dat je van het ene op het andere moment geen toegang meer hebt tot je pc! Zo’n calamiteit kan vele oorzaken hebben: een gecrashte harde schijf, abusievelijk gewiste bestanden, een ransomware-aanval en ga zo maar door. Om zo’n crisis het hoofd te bieden, is het nuttig om een reddingsboei te hebben die niet afhangt van de gezondheid van Windows of je systeemschijf. Redo Rescue is zo’n boei. Redo download je in de vorm van een iso-bestand dat je op een opstartbare usb-stick kunt zetten of op een schijf kunt branden. Wanneer je hiermee je systeem start, dan wordt er een compacte Linux-variant geladen die is voorzien van back-up- en herstelsoftware. Deze benader je vanuit een eenvoudig menu. Met de back-upsoftware kun je een exacte kopie van je (systeem)schijf maken en deze bijvoorbeeld wegschrijven naar een externe harde schijf. Doet zich een ramp voor, dan kun je deze langs dezelfde weg terugzetten. Redo ondersteunt ook UEFI Secure Boot. Tip 02 Herstel je systeem in geval van een ramp. Tip 03: AdvancedRun - Op commando Geschikt voor: Windows Doorgaans start je een programma gewoon door op het pictogram te klikken. Vereist dat programma daarbij speciale rechten of een andere compatibiliteitsmodus, dan kun je dat eenvoudig via Eigenschappen aanpassen. Gevorderde pc-gebruikers zullen echter regelmatig programma’s willen kunnen starten met bepaalde parameters of andere speciale instellingen. Binnen Windows moet je dan diep graven. AdvancedRun maakt het je een stuk gemakkelijker. In AdvancedRun geef je het exe-bestand op dat je wilt uitvoeren en vervolgens kun je daaraan allerlei kenmerken toevoegen. Niet alleen kun je parameters opgeven (handig voor zogeheten command-line-programma’s) maar ook de prioriteit instellen en aangeven als welke gebruiker het programma moet worden gestart. Voor programma’s die in een variabel venster openen kun je daarnaast grootte en positie vooraf opgeven. Je zo kunt zelfs programma’s op afstand starten op andere pc’s in je netwerk of met aangepaste omgevingsvariabelen. Al dit soort speciale instellingen kun je bovendien opslaan in een configuratiebestand, zodat je ze eenvoudig kunt hergebruiken. Let op: niet elke versie van Windows ondersteunt al deze mogelijkheden, maar wat in elke Windows werkt, vergemakkelijkt het leven van de gevorderde gebruiker. Tip 03 Zet de manier waarop programma’s worden gestart naar je hand. Tip 04: DNSQuerySniffer - Contactonderzoek Geschikt voor: Windows Wanneer er een nieuwe variant van het coronavirus opduikt, is het zaak om te achterhalen hoe de verspreiding heeft plaatsgevonden. Daarvoor wordt bron- en contactonderzoek gedaan. Maar hoe zit dat eigenlijk met mogelijke narigheid op je pc? Sinds onze computers voortdurend met internet zijn verbonden, hebben ze gedurende de dag contact met een lange lijst aan andere machines en de gemiddelde gebruiker heeft geen idee welke dat zijn. Ben je nieuwsgierig naar al die contacten of vermoed je dat je pc wellicht besmet is met bijvoorbeeld een trojan die van buitenaf wordt aangestuurd om kwaadaardige opdrachten uit te voeren, dan kun je al dat verkeer in de gaten houden met DNSQuerySniffer. Voordat je pc contact kan maken met een ander apparaat, moet het adres daarvan worden opgevraagd bij een DNS-server. Zoals de naam al doet vermoeden, houdt DNSQuerySniffer al die adresverzoeken in de gaten en verzamelt ze voor je in een lange lijst die je desgewenst ook kunt exporteren. Laat je het programma een paar uur draaien dan krijg je een goed beeld van alle contacten die je pc heeft gelegd. Tip 04 Krijg een overzicht van alle contacten die je pc via internet legt. Tip 05: MathMod - Dimensie Geschikt voor: Windows Al in 1884 publiceerde de Britse docent Edwin Abbott zijn beroemd geworden roman ‘Flatland’ (Nederlands: ‘Platland’) die nog altijd wordt uitgegeven. Hierin probeert hij de lezer het bestaan van hogere dimensies uit te leggen. Na het verschijnen van ‘Flatland’ zou het nog twintig jaar duren voor Einstein aantoonde dat de wereld inderdaad niet driedimensionaal is zoals we gewend zijn te denken, maar vierdimensionaal. Omdat onze hersenen er niet goed voor toegerust zijn, is het moeilijk om in vier dimensies te denken. Gelukkig zijn er door de jaren vele grafische foefjes ontwikkeld om ons toch een idee te geven. Deze zijn op fraaie wijze bij elkaar gebracht in het grafiekenprogramma MathMod. Iedereen met kennis van middelbare schoolwiskunde kan hierin zelf grafieken maken, ze roteren en erop inzoomen. Via scripts en/of schuifregelaars kun je dat roteren ook in de beruchte onzichtbare vierde dimensie doen om te zien hoe dat de vorm van objecten verandert. De vele honderden voorbeelden helpen je daarbij op weg. Naast deze mogelijkheden is MathMod sowieso een van de betere programma’s om grafieken te maken; handig voor school, studie en werk. Tip 05 Een van de beste grafiekenprogramma’s, ook voor hogere dimensies. Tip 06: BootRacer - Opstarten Geschikt voor: Windows Oudere lezers herinneren zich ongetwijfeld nog de tijd waarin je na het aanzetten moest wachten tot radio of tv geluid of beeld gaven. Er moest in die apparaten eerst allerlei elektronica opwarmen voordat ze bedrijfsklaar waren. In onze pc’s hoeven er geen grote glazen buizen meer op te gloeien, maar zijn het Windows en vooral geïnstalleerde programma’s die voor de wachttijd zorgen. Die situatie is er door de jaren heen bovendien niet beter op geworden, omdat steeds meer programma’s vinden dat ze iets moeten toevoegen aan de opstartprocedure, bijvoorbeeld een automatische update-controle. Veel van deze zaken zijn eigenlijk helemaal niet nodig en het automatisch uitvoeren ervan kan ook worden uitgesteld tot het moment waarop Windows bedrijfsklaar is. Om een goed zicht te krijgen op hoelang het starten van Windows precies duurt en welke componenten daarbij voor het grootste oponthoud zorgen, is er Bootracer. Dit programma kan daarvan na elke pc-start een overzicht geven en vervolgens heb je allerlei mogelijkheden om het opstartproces naar je hand te zetten door zaken te verwijderen (pas wel op!) of de volgorde ervan aan te passen. Tip 06 Bewaak en optimaliseer de opstarttijd van je pc. Tip 07: Virtual DJ 2021 - Plaatjes draaien Geschikt voor: Windows Muziek afspelen op de pc gaat prima met de standaard mediaspeler, maar wanneer je meer wilt dan alleen luisteren, zul je op zoek moeten naar alternatieven. Dat geldt zeker wanneer je muziek wilt mixen voor bijvoorbeeld een feestelijke avond. Wie zich een echte dj wil wanen, kan het best terecht bij het sublieme Virtual DJ, dat jaar in jaar uit meer mogelijkheden toevoegt aan zijn toch al indrukwekkende rij met kunstjes. Uiteraard kun je met Virtual DJ playlists maken, de nummers daaruit toewijzen aan twee verschillende spelers en deze vervolgens mixen. Muziek van nu kent vaak een constant tempo en dat hebben de meeste nummers natuurlijk niet. Het programma kan daarom zelf het ritme analyseren en op basis daarvan het tempo van het nummer dat klaarstaat aanpassen aan het nummer dat afspeelt, zodat ze naadloos in elkaar overgaan. Nieuw en spectaculair is de mogelijkheid om partijen (zang, drums enzovoort) weg te filteren of juist naar voren te halen. Zo kun je een nummer a capella laten klinken of er juist live een karaoke-versie van maken. En dat alles is nog maar het begin. Tip 07 Een van de allerbeste dj-programma’s om muziek mee te draaien. Tip 08: Endlesss - Klein beginnen Geschikt voor: iOS Wanneer je net begint met het zelf creëren van muziek, zal niemand van je verwachten dat je meteen een symfonie in elkaar knutselt. Om mee te kunnen in de vaart der volkeren is dat ook helemaal niet nodig, want veel jongeren luisteren naar dancemuziek die gekenmerkt wordt door korte fragmentjes die voortdurend herhaald worden en alleen wat kleine variaties kennen. Zulke fragmentjes kun je zelf maken met de app Endless. In Endlesss heb je de beschikking over allerlei instrumenten die zijn verdeeld in de categorieën drums, bas, solo en geluidseffecten. Deze kun je live toevoegen aan een korte audioloop. Daarbij kan Endlesss zelf de noten kwantiseren (zorgen dat ze op het juiste moment en met de juiste duur klinken). Ook kun je de noten die je speelt, beperken tot een bepaalde toonladder, zodat ze altijd goed combineren met de andere noten in het fragment. Zo ontstaan verschillende ‘generaties’ van hetzelfde fragment en wanneer je er daarvan een aantal hebt gemaakt kun je live wisselen tussen deze generaties om voor wat variatie te zorgen. Heb je iets leuks gemaakt dan kun je dat delen. Tip 08 Maak korte fragmentjes dancemuziek. Tip 09: LosslessCut - Knip Geschikt voor: Windows, macOS, Linux Wanneer je complexe taken met video’s wilt uitvoeren, zoals het toevoegen van titels, effecten of beeldovergangen, dan heb je een volwaardige videobewerker nodig. Voor veel toepassingen is het echter al voldoende als je wat eenvoudig knip- en plakwerk kunt doen, zonder dat je je video opnieuw moet coderen. Behalve dat dat (veel) tijd kost, zorgt het namelijk ook voor kwaliteitsverlies. De kampioen in dit soort simpele klussen is LosslessCut. Hiermee knip je razendsnel de minder geslaagde fragmenten uit een zelfgemaakte video of reclames uit een digitaal opgenomen film. Ook kun je met dit programma videofragmenten herschikken of aan elkaar plakken en het beeld roteren. Wil je muziek uit een gedownloade video halen, dan kan dat (net als trouwens andere sporen met informatie zoals in de video verpakte ondertitels). Audio toevoegen kan ook, dus het is eenvoudig om het oorspronkelijke geluid van je filmpje te vervangen door een muziekje. Daarnaast kan LosslessCut snel bestandsformaten wijzigen (bijvoorbeeld van mkv naar mp4 voor het afspelen in iOS) en een video wegschrijven als losse beeldjes, zodat je er (met een extern programma) allerlei leuke dingen mee kunt. Tip 09 Een snelle editor om video’s te verknippen of samen te voegen. Tip 10: Night Skies Premium - Beeldig Geschikt voor: Windows Met elke versie van Windows worden er weer nieuwe bureaubladachtergronden meegeleverd, maar het zijn er slechts een handvol. Dus ben je er op een keer wel op uitgekeken. Je kunt natuurlijk zelfgemaakte foto’s gebruiken (leuk voor wie én goed fotografeert én een goede camera heeft) of op zoek gaan naar mooie plaatjes op internet. In beide gevallen zullen die afbeeldingen waarschijnlijk moeten worden bijgesneden, omdat foto’s vaak een 4:3-beeldverhouding hebben en de meeste schermen 16:9 of zelfs nog breder. Gelukkig kun je het schaarse aanbod van Windows gemakkelijk aanvullen met een keur aan hoogwaardige afbeeldingen in 4K-kwaliteit die je vindt in de Microsoft Store. De achtergronden die door Microsoft zelf zijn gemaakt, zijn te herkennen aan de toevoeging ‘premium’, bijvoorbeeld Night Skies Premium. Elke download uit deze serie bevat tien achtergronden van de hoogst mogelijke kwaliteit met het zelfde onderwerp. Behalve foto’s van mooie sterrenhemels en het noorderderlicht vind je hier bundels met berglandschappen, rivierdelta’s, woestijnen. poollandschappen, mooie stranden en nog veel meer. Open in de Microsoft Store Night Skies dan kom je via Alles weergeven eenvoudig bij alle andere bundels. Tip 10 Leuk je Windows op met hoogwaardige Bureaublad-achtergronden. Tip 11: SpaceSniffer - Overzichtelijk Geschikt voor: Windows Wanneer je Verkenner opent, dan zie je wel in één oogopslag hoe vol je harde schijven staan, maar achterhalen waar de grootste ruimtevreters zitten, is een heel ander verhaal. Verkenner toont immers zelfs voor mappen niet hoeveel schijfruimte ze opslokken, wat eigenlijk vreemd is. Gelukkig bestaan er volop programma’s waarmee je deze informatie wel kunt achterhalen en een van de duidelijkste is SpaceSniffer. Die duidelijkheid zit hem vooral in het feit dat SpaceSniffer een complete harde schijf toont in de vorm van een zogeheten treemap: een rechthoek die de gehele schijf of partitie vertegenwoordigt. Deze rechthoek is vervolgens verdeeld in kleinere rechthoeken die elk een map vertegenwoordigen. Zo zie je direct welke mappen de meeste ruimte in beslag nemen. Wil je weten wat de grootste componenten binnen zo’n map zijn, dan kun je er op dubbelklikken. Voor nog meer duidelijkheid is er een speciale weergave voor bestandstypen. Hierin krijgen bestanden van een bepaald soort (video, audio enzovoort) een eigen kleurtje. Op elke map en elk bestand dat SpaceSniffer toont, kun je rechtsklikken om toegang te krijgen tot de gebruikelijke Verkenner-functies. Tip 11 Een van de betere programma’s om je schijfgebruik mee te analyseren. Tip 12: Nexusfile - Bestandsbeheer Geschikt voor: Windows Al sinds het dos-tijdperk blijkt dat ervaren pc-gebruikers het liefst hun bestanden beheren in een weergave waarin ze twee mappen kunnen vergelijken. Dat verklaart ook waarom de oorspronkelijke software waarin dit idee werd toegepast (Norton Commander) een enorm aantal navolgers kreeg, waarvan vele gratis. Gek genoeg heeft Microsoft er nooit brood in gezien dit principe over te nemen, zodat we na bijna dertig jaar Windows nog altijd handmatig twee Verkenner-vensters moeten openen. Onder de vele Verkenner-alternatieven die wél twee vensters naast elkaar bieden, komt Nexusfile het dichtst in de buurt van het oorspronkelijke product van Norton. Dat komt deels door het gebruik van eigen sneltoetsen (die onder in het scherm worden weergegeven) maar toch vooral door het kleurenschema, dat sterk herinnert aan het aloude dos-tijdperk. Dat kleurenschema kun je overigens gemakkelijk aanpassen, dus wil je liever de witte achtergrond van Verkenner, dan is dat snel geregeld. De gebruikte kleuren dienen voor het snel herkennen van allerlei soorten bestanden en je kunt er je eigen favorieten aan toevoegen. Nexusfile biedt alle gebruikelijke beheermogelijkheden inclusief het uitpakken van bestanden. Tip 12 Bestandsbeheer in twee vensters tegelijk in een retro-jasje. Gevaarlijk? Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotaal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma. Laat je niet direct afschrikken door waarschuwingen van je beveiligingssoftware. Niet te snel klikken We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af. Wees altijd alert tijdens de installatie van programma’s om ongewenste extra software en/of aanpassingen te voorkomen.

Tip 1: Foto-info bewerken Geschikt voor: Windows 10 De meeste pc-gebruikers zien in de detailweergave van Verkenner de kolommen Naam, Gewijzigd op, Type en Grootte. Je kunt daar veeL details aan toevoegen, zoals de exif-data van foto’s. Vervolgens kun je vastleggen dat die weergave speciaal voor mappen met foto’s moet worden gebruikt. Dat alles vereist heel wat gepuzzel en bovendien wil je zo’n weergave niet voor gemengde mappen. Wijzigen van exif-data kan ook en wel via het tabblad Details van Eigenschappen. Maar ook dat werkt niet echt comfortabel. Wie snel toegang wil tot exif- of vergelijkbare metadata en daar bovendien van alles mee wil kunnen doen, is dan ook meer gebaat bij een gespecialiseerd programma. ExifPilot is zo’n programma. Met ExifPilot open je een map met foto’s en zie je meteen de meest gangbare parameters, zoals sluitertijd en diafragma. Aan die standaardweergave kun je je eigen favoriete kolommen toevoegen. Al deze gegevens kun je eenvoudig bewerken of ze verwijderen wanneer je foto’s online wilt plaatsen. Dat verwijderen doe je uiteraard het liefst met kopieën. Daarnaast kun je aan foto’s trefwoorden toevoegen, zodat je ze snel en gemakkelijk kunt rubriceren. Bekijk en bewerk eenvoudig exifgegevens en andere metadata. Tip 2: Verbeterd energiebeheer Geschikt voor: Windows 10 Windows biedt allerlei instellingen voor Energiebeheer, maar daar kleven een paar bezwaren aan. Klik je met rechts op de startknop en kies je de gelijknamige functie, dan zie je slechts één aspect van het proces. Een andere selectie met functies krijg je pas te zien wanneer je op dat scherm kiest voor Extra energie-instellingen, een toepasselijke naam, want al die handelingen kosten je inderdaad extra energie. Heb je dan eindelijk alles naar wens ingesteld, dan zul je net zien dat de computer besluit om spontaan in slaap te vallen, precies op een moment dat het jou slecht uitkomt. Dat moet handiger kunnen, dacht de maker van Don’t Sleep. Met Don’t Sleep kun je vanaf één centrale locatie alle mogelijke instellingen beheren op basis waarvan de computer in de slaapstand kan gaan. Die stand is uiteraard nuttig, omdat hij voorkomt dat je pc nodeloos stroom verbruikt en da’s goed voor je portemonnee en moeder aarde. Omdat je met Don’t Sleep centraal toegang hebt tot al die regels, kun je ook met één muisklik aangeven dat je nu juist even geen slaapstand wilt. Beheer eenvoudig de energie-instellingen van Windows. Tip 3: Favorieten opschonen Geschikt voor: Windows 10 Op zoek naar de leukste en nuttigste freeware surfen we heel wat af. Dat leidt tot een lange lijst van favorieten. Het web is voortdurend in beweging. Sites zijn soms van het ene op het andere moment verdwenen of hebben een nieuwe domeinnaam. De lijst verandert in de loop van de tijd dan ook in een kast waar steeds nieuwe dingen in worden gegooid en die nooit wordt opgeruimd. Voor uitpuilende kasten bestaat helaas nog geen gemakkelijke oplossing, maar voor een stevige opknapbeurt voor je browser-favorieten is er AM Deadlink. Deze scant de favorieten van onder andere Chrome, Edge, Firefox, Vivaldi en Opera op dode snelkoppelingen. Ook vindt het programma links die inmiddels doorverwijzen naar een ander domein. Voor vrijwel alle browsers kan AM Deadlink de url automatisch verwijderen of aanpassen. Behalve favorieten kun je ook lijsten met url’s doorspitten in tekst- en html-bestanden. Dat is handig wanneer je een eigen website beheert. Vaak kun je daarvan alle externe links in een bestand opslaan en laat je daar AM Deadlink op los, dan zie je meteen welke niet meer werken. Haal de bezem door de favorietenlijst van je browser. Tip 5: Lijstjes maken Geschikt voor: Windows 10, macOS, Linux, iOS, Android Mensen die gezamenlijke activiteiten wilden bijhouden in een gedeelde agenda, vertrouwden jarenlang op Wunderlist, dat voor gemiddeld gebruik gratis was. Microsoft nam het bedrijf over van de makers en zette ze aan het werk om een nieuw product te creëren dat kon worden geïntegreerd in Microsoft Office 365. Toen dat er eenmaal was onder de naam To Do, werd in 2020 de stekker uit Wunderlist getrokken, tot groot verdriet van de vaste gebruikers. Zoals dat zo vaak gaat, doken anderen al snel in het ontstane gat en zo maakte de wereld al snel kennis met Zenkit To Do. Zenkit To Do ziet er voor Wunderlist-gebruikers vertrouwd uit en is beschikbaar voor elk gangbaar platform. Met de gratis versie kun je een gedeelde agenda en (activiteiten)lijstjes bijhouden voor maximaal acht gebruikers en daar tot 500 MB aan bestanden mee delen. Ook kun je aan alles een alarm koppelen. Wijzigingen die groepsleden aanbrengen, worden opgeslagen in de cloud en zijn daardoor onmiddellijk voor iedereen beschikbaar. De tweestapsverificatie zorgt er daarbij voor dat je privacy beschermd is. Een gedeelde agenda die smaakt naar het aloude Wunderlist. Tip 6: Modelspoorbaan maken Geschikt voor: Windows 10 De coronaperikelen waarmee we nu al bijna twee jaar te maken hebben, vormden een ramp voor de horeca en de amusementssector. Leveranciers van hobby-artikelen beleefden daarentegen gouden tijden, onder andere door een enorme omzetstijging op het gebied van modelspoorbanen. Oude rotten in de wereld van miniatuurtreinen weten al jaren dat je die dingen niet meer zoals vroeger hoeft te laten rijden door aan een transformatorknop te draaien, maar dat je de treinenloop tegenwoordig met de computer kunt aansturen. Dat kan bovendien gratis met StoomspoorExpress. In dit programma kun je de lay-out van je eigen modelspoorbaan namaken. Naast de stroomvoorziening voor de baan als geheel kun je veel onderdelen, zoals wissels en seinen, tegenwoordig elektronisch aansturen en ook al die componenten kun je in je schema opnemen. Met het programma en het gemaakte schema kun je vervolgens maximaal acht dienstregelingen maken die bepalen waar en wanneer een trein rijdt of stopt. Om de software met je spoorbaan te laten communiceren is wel een extra stukje hardware nodig in de vorm van een zogeheten I/O-kaart (k8055n, ca. 35 euro). Stuur een modelspoorbaan aan vanaf je pc of laptop. Tip 07: Uitgerekend Geschikt voor: elk systeem De rekenmachine van Windows kan veel, maar het weergeven van 3D-grafieken behoort helaas niet tot de mogelijkheden. Bovendien, je hebt er sowieso niets aan wanneer je niet achter je pc zit, maar onderweg bent met je smartphone of tablet. Wil je toch zulke grafieken maken, dan kun je dus maar het best meteen op zoek naar een online-oplossing en die is er in de vorm van de Math3D Online 3D Graphing calculator. Deze veelzijdige grafiekenmaker stelt je in staat om op verschillende manieren 3D-oppervlakken en curven te visualiseren en kan ook uit de voeten met vectoren en vectorvelden. De toepassing toont je grafieken van functies in zowel expliciete als impliciete vorm en kan uit de voeten met parametervergelijkingen en poolcoördinaten. Kleur en transparantie van grafieken zijn uitgebreid instelbaar. Een handige extra is de mogelijkheid om variabelen toe te voegen en deze aan een schuifregelaar te koppelen, zodat je grafieken in beweging kunt zetten en zo inzicht krijgt in de bijdrage van de verschillende onderdelen van de bijbehorende formule. Een handig stukje gereedschap voor studie en onderwijs. Maak 3D-grafieken en zet ze in beweging. Tip 8: Informatie over videokaart Geschikt voor: Windows 10 Gamers kunnen niet zonder snelle grafische kaart. Waar autofanaten moeiteloos hun motorvermogen kunnen oplepelen, weten gamers doorgaans weinig meer dan merk en type van het apparaat dat ze al die fraaie beelden voorschotelt. Wil je precies weten wat je grafische kaart allemaal in huis heeft aan functies, mogelijkheden en technieken, dan is de GPU Caps Viewer er voor je. Dit handige hulpje vertelt je alles over merk en type kaart, temperaturen en ventilatorsnelheden, geïnstalleerde stuurprogramma’s, de mogelijkheden van OpenGL, OpenCL, CUDA en Vulcan. Naast al die informatie voor mensen die geïnteresseerd zijn in de techniek achter hun grafische kaart, valt er ook wat te genieten voor gebruikers die alleen benieuwd zijn naar de prestaties. Het programma bevat namelijk een reeks grafische demo’s (deels interactief) die je allerlei aspecten laten zien van de capaciteiten van de kaart. Ontdek alle technische details van je grafische kaart. Tip 09: Foto’s sorteren Geschikt voor: Windows 10, macOS, Linux Wie de exif-data van foto’s wil wijzigen of bekijken, kan goed terecht bij ExifPilot zoals hierboven besproken. Maar wat nu als je je foto’s op basis van deze data wilt hernoemen of ze in mappen wilt sorteren? Dan kun je terecht bij Amok Exif Sorter. Amok werkt niet alleen met exif- maar ook met IPTC-data. Deze kun je gebruiken om de nietszeggende namen van foto’s (zoals de gebruikelijke varianten p2314429.jpg of dscf4839.jpg) om te toveren in iets waar je wel wat mee kunt. Stel dat je op vakantie bent geweest in Praag. Je kunt dan snel en eenvoudig alles foto’s daarvan hernoemen naar iets als datum-tijd-Praag, zodat je niet alleen meteen weet waar een foto is gemaakt, maar ze ook op chronologische volgorde hebt. Amok kan meer dan alleen hernoemen. Je kunt foto’s in één moeite door (of alleen maar) kopiëren of verplaatsen op basis van criteria uit de exif-data. Hiervoor kun je allerlei profielen maken. Je kunt Amok loslaten op duizenden foto’s tegelijk en voordat het programma aan het werk gaat, toont het de gevolgen van je opdrachten. Hernoem, kopieer of verplaats bestanden op basis van exif-data. Tip 10: Windowsw 10 opruimen Geschikt voor: Windows 10 Wie lege blikjes en snoepverpakkingen op straat laat rondslingeren, vormt voor velen een bron van ergernis. Maar wie denkt dat alleen mensen er een troep van maken, vergist zich. Programma’s en besturingssystemen kunnen er ook wat van. In de loop van de tijd ziet de inhoud van je harde schijf er dan ook uit als een park na een popconcert; het staat vol oude logbestanden, vorige versies van installaties, cachebestanden van lang geleden van allerlei browsers en ga zo maar door. Om daaraan geen schijfruimte te verspillen, kan het dan ook geen kwaad om er zo nu en dan de bezem door te halen en dat kan met KCleaner Lite. KCleaner is zeer rap en je kunt het programma op twee manieren gebruiken. In de automatische modus (standaard) gaat KCleaner op de achtergrond aan de slag. En als de klus is geklaard, kun je het programma automatisch laten afsluiten, de pc herstarten of uitschakelen. Houd je liefst zelf de controle dan kies je voor Simuleer. Na een scan kun je dan zelf kiezen wat mag worden opgeruimd. Bij ons vond KCleaner 60 GB, dus dat ruimt lekker op! Haal eens lekker de bezem door je harde schijf. Tip 11: Betere presentaties Geschikt voor: Windows 10 Wie weleens een presentatie heeft gegeven van de werking van een programma via een laptop, weet dat lang niet alle handelingen goed zichtbaar zijn. Instructievideo’s op YouTube lijden aan hetzelfde euvel. Waar is de cursor? Wat klikt de maker van de video nu precies aan? Dat moet duidelijker kunnen, bijvoorbeeld door het gebruik van DemoHelper. DemoHelper biedt drie functies die je demonstaties naar een hoger plan tillen. Allereerst is daar Zooming-modus. Deze werkt als het bekende Vergrootglas van Windows en stelt je in staat een deel van het scherm uit te vergroten. In deze modus kun je ook op het scherm tekenen. Vervolgens is er de Live Zooming-modus. Ook deze functie vergroot een deel van het scherm, maar nu kun je alles wat daar te zien is gewoon blijven gebruiken. Je kunt zo bijvoorbeeld het aanklikken van menu-items groot weergeven. Tot slot is er de Drawing-modus. Hierin kun je uit de losse hand en in verschillende kleuren belangrijke dingen omcirkelen of onderstrepen. Ook kun je rechte lijnen en pijlen tekenen en verwijderen en heb je de beschikking over een markeerstift. Tip 12: Beter bestanden vinden Geschikt voor: Windows 10 Door de jaren heen is de zoekfunctie van Windows weliswaar verbeterd, maar er blijft nog altijd genoeg te wensen over omdat de manieren waarop je kunt zoeken nog altijd zeer beperkt zijn. Wie echt zwaar geschut wil inzetten voor zijn zoekacties en ook in staat wil kunnen zijn om daarbij dingen te vervangen, kan terecht bij grepWin. Om zijn kunsten te kunnen doen, maakt grepWin gebruik van zogeheten reguliere expressies. Dat is een meer geavanceerde variatie op de aloude jokertekens ‘*’ en ‘?’. Ben je niet vertrouwd met het gebruik ervan, dan vind je op de website een link naar een tutorial. Overigens kun je ook gewoon op tekst zoeken Omdat veel zoekopdrachten je een overdaad aan resultaten kunnen opleveren, biedt grepWin allerlei mogelijkheden om de lijst in te korten. Zo kun je je zoekactie beperken tot bepaalde bestandstypen, -groottes en aanmaakdata. Omdat grepWin ook onderliggende mappen doorzoekt, kun je bovendien aangeven welke mappen moeten worden uitgesloten. Je kunt kiezen uit een portable- of installatieversie. Die laatste heeft als voordeel dat hij toegankelijk is vanuit het contextmenu van Verkenner. Zeer geavanceerd zoeken en vervangen van bestandsnamen. Tip 13: Programma's up-to-date Geschikt voor: Windows 10 Automatisch updates zijn een zegen en een vloek. Enerzijds is het prettig dat je op de hoogte wordt gehouden van nieuwe versies, omdat die vaak beveiligingslekken dichten. Anderzijds komen ze vrijwel altijd ongelegen. Als programma’s op de achtergrond zouden worden bijgewerkt zonder dat je het merkt, dan was er niets aan de hand. Veel programma’s controleren helaas alleen op updates wanneer je ze start en dat deed je natuurlijk omdat je er iets mee wilde gaan doen; iets anders dan bijwerken! Gelukkig is er UCheck. Dat geeft je de controle terug. Wanneer je je systeem scant met UCheck zie je een overzicht van programma’s waarvoor updates beschikbaar zijn en aan de hand van een kleurcode zie je bovendien welke urgent zijn. In tegenstelling tot veel gratis concurrenten, kan UCheck die updates ook voor je uitvoeren. Het enige nadeel daarbij is dat je in de gratis versie geen individuele titels kunt kiezen. Het is alles of niets. Naast de mogelijkheid om te scannen op updates, kun je met UCheck ook een gedetailleerd overzicht opvragen van geïnstalleerde software en programma’s vanuit die lijst de-installeren. Controleer of er updates zijn voor geïnstalleerde programma’s. Tip 14: Prestaties in kaart Geschikt voor: Windows 10 Met het Windows-onderdeel Taakbeheer kun je desgewenst via een systeemvak-pictogram bijhouden hoe hard je processor aan het werk is. In het hoofdscherm van Taakbeheer kun je daarnaast via het tabblad Prestaties zicht houden op je geheugen, je harde schijven, je netwerk en de temperatuur van je GPU. Alhoewel handig kan het toch altijd weer beter of op zijn minst fraaier, bijvoorbeeld met SysGauge. SysGauge houdt allerlei aspecten van je systeem in de gaten en toont je de relevante informatie door middel van grafieken en duidelijke analoge wijzers. De lay-out van al die schermen vol informatie kun je bovendien naar eigen smaak en behoefte aanpassen. Naast de gebruikelijke informatie over processor, geheugen en schijven, kan SysGauge ook je NAS in de gaten houden. Daarnaast biedt het programma een diepgaander overzicht van actieve processen en kun je een analyse doen om te zien welke toepassingen je systeem het meest belasten. Alhoewel SysGauge fraai en zeer informatief is, missen we helaas een onderdeel om de GPU in de gaten te houden en ook zouden we graag temperaturen en ventilatorsnelheden zien. Tip 14 Uitgebreide informatie over je systeem. Gevaarlijk? Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma. Laat je niet direct afschrikken door waarschuwingen van je beveiligingssoftware. Niet te snel klikken We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af.